Nie wiem jak wy … ale ja po prostu nienawidzę sprzątać mieszkania przed jakimikolwiek świętami! W tym roku, miałam całkiem sporo szczęścia, aby w czeluściach i niezbadanych pokładach latami składowanej makulatury odnaleźć wypracowanie, które napisałam przynajmniej 10 lat temu, podczas pierwszego roku studiów na uniwersytecie. Prawdopodobnie poproszono mnie o przygotowanie czegoś na zajęcia z literatury. Warto dodać, że studiowałam filologię angielską, więc owe wypracowanie zostało napisane od a do z w języku angielskim. Tytuł mojego eseju w wolnym tłumaczeniu brzmiał następująco: Plaga narcyzmu we współczesnym społeczeństwie,  ponieważ nie bardzo pamiętałam, o czym tak naprawdę było moje wypracowanie, a temat wydawał się być intrygującym … zaczęłam czytać swoją pracę i nieskromnie doszłam do wniosku, że była całkiem dobrze napisana, pomijając pewne ówczesne niedostatki językowe. Myślę, że jest to świetny temat na rozmowę, dlatego też postanowiłam przedstawić wam swoje stare wypociny, dodając tu i ówdzie dodatkowe komentarze.

„W moim wypracowaniu chciałabym zbadać problem narcyzmu we współczesnym społeczeństwie. Moja analiza będzie oparta na krótkim opowiadaniu pod tytułem Plaga Narcyzmu Lisy Goldstein, amerykańskiej autorki książek science fiction, nominowanej do nagród takich jak Nebula, Hugo czy World Fantasy Award. We wstępie Goldstein pisze: 

Napisałam Plagę Narcyzmu po tygodniu, w czasie którego, każdy kogo spotkałam wydawał się mówić tylko i wyłącznie o sobie. Zaczęłam zastanawiać się czy nie ogarnęła nas pewnego rodzaju plaga (…) .

Prezentuje ona problem narcyzmu jako plagę, rodzaj niebezpiecznej infekcji, która może zaatakować nas natychmiast, bez szansy na jakąkolwiek obronę. Ludzie noszą maski, rękawiczki oraz specjalne ochronne okulary, aby chronić się przed tą zakaźną chorobą. To wszystko wskazuje na historię typu science-fiction. Główna postać to pani Nuns, dziennikarka pracująca w redakcji lokalnego magazynu. Została ona poproszona o przeprowadzenie wywiadu ze sławną lekarką Leilą Clark, która prawdopodobnie odnalazła lekarstwo na pustoszącą społeczeństwo infekcję. Pani Nuns ma chłopaka, który cierpi z powodu plagi narcyzmu, dlatego też decyduje się ona ukraść nowy specyfik z laboratorium doktor Clark. Cała historia kończy się happy endem, jej partner ulega cudownemu uzdrowieniu po zażyciu jednej z nowo wynalezionych pigułek.

Ogólnie rzecz biorąc, termin narcyzmu opisuje cechy miłości własnej, opartej na obrazie samego siebie oraz swojego ego. Określenie to jest często stosowane niepochlebnie do wskazywania czyjejś próżności lub samolubstwa. Słowo to wywodzi się z greckiego mitu, a w psychologii i psychiatrii narcyzm jest rozpoznawany jako poważne zaburzenie osobowości.

Postaram się przeanalizować wyżej wspomniany tekst w odniesieniu do problemu narcyzmu we współczesnym społeczeństwie. Po przeczytaniu tego opowiadania, możemy zauważyć, że ludzie dotknięci narcyzmem nie zwracają kompletnie uwagi na innych ludzi. Są oni zainteresowani tylko i wyłącznie swoim życiem oraz własnymi problemami.

(…) Mój pies nigdy nie przyzwyczaił się do nowego domu. Pewnego dnia wydostał się na zewnątrz i pogonił listonosza, aż na samo drzewo. Nikogo nie było w domu, więc sąsiedzi musieli wezwać policję (…) .

Mężczyzna z bramki na autostradzie mówił tylko o swoich sprawach, nie zwracając uwagi na to, że pani Nuns bardzo się spieszyła. Tego typu nastawienie może być problemem. Podczas gdy nadmiernie skupiamy się na nas samych i robimy to od dłuższego czasu, nasze więzy z innymi ludźmi mogą ulec rozluźnieniu. Niezmiernie ważną rzeczą, o której należy pamiętać jest to, że każda rozmowa powinna być dwustronna, aby zaspokoić potrzeby obu stron biorących udział w danej konwersacji. Jeżeli nie zadbamy w ten sposób o potrzeby naszego rozmówcy, poczuje się on kompletnie zignorowany. Podtrzymywanie tego typu niepoprawnego zachowania przez dłuży czas może sprawić, że staniemy się opuszczeni i samotni.

 (…) Mój chłopak Mark był jedną z pierwszych ofiar wyjątkowo złośliwego szczepu zmutowanego wirusa. W tym czasie nie wiedziałam jeszcze, co się z nim działo; jedyne co rzuciło mi się w oczy to, to, że z troskliwego i opiekuńczego mężczyzny zmienił się kompletnie nie do poznania. „Co sprawia, że myślisz, iż mogłabym być zainteresowana twoimi byłymi dziewczynami?” Pytałam go gniewnie, w kółko o to samo. „Dlaczego nigdy nie zapytasz jak minął mi mój dzień? Dlaczego zawsze musimy rozmawiać o tobie?” Teraz mieszka z matką, siedząc w swoim starym pokoju i chętnie rozmawiając o sobie z każdym, kto do niego wpadnie. Staram się odwiedzać go przynajmniej raz w tygodniu (…) .

Partner pani Nuns mówi tylko i wyłącznie o sobie, nie zwracając żadnej uwagi na swoją dziewczynę. Nie myśli o jej potrzebach i jest zainteresowany tylko własnymi problemami. Główna bohaterka nie może na niego liczyć, co sprawia, że poczucie oddalenia z każdym dniem wzrasta. Tego typu sytuacje często mają miejsce w związkach, a w szczególności w tych z nieco dłuższym stażem, w których partnerzy przestają słuchać swojej drugiej połówki. Taki stan rzeczy może prowadzić do rozpadu związku, a w konsekwencji do rozstania. Wskazuje to, na ogromne znaczenie dwustronnej komunikacji. W wyżej wspomnianym cytacie możemy zauważyć, że ludzie narcystyczni są kiepskimi słuchaczami, charakteryzującymi się kompletnym brakiem empatii.

We współczesnym świecie możemy zauważyć znaczne rozprzestrzenienie się plagi narcyzmu, która spowodowana została w dużej mierze przez nasz nowy styl życia. Stajemy się coraz bardziej konsumpcyjnym społeczeństwem, zainteresowanym głównie własnym samozadowoleniem. Ten stan rzeczy spowodowany jest w znacznym stopniu przez media promujące narcystyczną kulturę, która związana jest zarówno ze sposobem naszego życia, jak i wizerunkiem czy wyglądem. Decydujemy się na branie udziału w wyścigu szczurów, ponieważ chcemy zaspokoić własne potrzeby oraz pragniemy być zaakceptowani przez społeczeństwo. Wcześniej wspomniany wyścig szczurów powiększa już istniejącą przepaść pomiędzy ludźmi. Niezmiernie ciężko jest pozostać sobą, ponieważ społeczeństwo oferuje nam spore nagrody za dostosowanie się do pewnych zasad i oczekiwanych wzorców zachowań. Z powodu tych wszystkich jednolitych zasad społecznych, chcemy stać się wyjątkowi oraz lepsi od innych. Ta określona potrzeba doprowadziła do stworzenia fenomenu celebrytów, którzy są postrzegani jako wartościowe osoby, dzięki temu, co pozornie osiągnęły w telewizji czy mediach społecznościowych. Często stają się oni wzorcami do naśladowania dla młodzieży, która ma wciąż spore problemy z poprawną oceną prawdziwych zalet ludzi, dlatego też są oni często ogłupiani przez popkulturę i jej blichtr. Młodzi ludzie zaczynają skupiać się głównie na sobie, co dość mocno promuje kulturę narcyzmu w naszym społeczeństwie.

(…) Plaga narcyzmu nie od zawsze była tak złośliwa. Dziesięć czy dwadzieścia lat temu, ludzie rozmawiali o Pokoleniu Ja i Dekadzie Chciwości, tak jakby tego typu rzeczy były zupełnie normalne oraz typowe dla ludzkiej natury. Ale około sześciu miesięcy temu wirus zmutował i stał się dużo mocniejszy. Krótko po rozprzestrzenieniu się tego wyjątkowo złośliwego szczepu, doktorom udało się wyizolować wirusa, który jest prawdopodobnie odpowiedzialny za tą plagę (…) .

W tym fragmencie autorka stwierdza, że plaga narcyzmu nie była tak złośliwa w przeszłości. Wiemy, że poprzednie pokolenia spędzały swoje wolne chwile w zupełnie inny sposób. Ludzie mieli więcej czasu na podtrzymywanie kontaktów społecznych. Nie skupiali się oni tylko i wyłącznie na sobie, ich przyjaźnie oraz związki były mocniejsze, a co za tym idzie długotrwałe. Problem narcyzmu związany jest z modą, która propaguje samozadowolenie i samorealizację. Ludzie dążą do sukcesu za wszelką cenę, nie zważając na konsekwencje podejmowanych przez siebie działań.

Następnym problemem, który często nas dotyka jest kompletne spłycenie naszych rozmów. Nie prowadzimy pogaduszek, aby dowiedzieć się czegoś nowego, jest to tylko dobry sposób na pozostanie w kontakcie z bliższymi bądź dalszymi znajomymi i rodziną. Jest to jedynie pozorny kontakt, który pozwala nam przeżyć oraz pokazać, że jesteśmy wciąż zainteresowani innymi ludźmi.

 

 (…) Fontanna w centrum parku była nieruchoma, z zielonymi wodorostami owijającymi się wokół jej krawędzi. Mechanizm filtrujący zapchał się i wydawał z siebie dziwne, mechaniczne, lekko hałaśliwe jęki, za każdym razem, gdy starał się wprowadzić wodę do ponownego obiegu. Osoba odpowiedzialna za jego naprawę prawdopodobnie uległa pladze, pomyślałam. Wirus potrzebował jedynie około tygodnia, aby uczynić człowieka niezdolnym do niczego, poza rozmawianiem o samym sobie. Wszystko w mieście zaczynało niszczeć (…) .

Ludzie zainfekowani plagą narcyzmu skupiają się tylko i wyłącznie na sobie, zaniedbując swoje obowiązki zarówno w pracy, jak i w domu. Wydają się nie zauważać niczego, co nie byłoby związane z nimi samymi oraz ich własnymi potrzebami.

(…) Zaparkowałam na parkingu i pojechałam windą na swoje piętro.”Cześć Amy, jak się masz?”, zapytał mój redaktor naczelny Thomas. To jest jedyny sposób w jaki się obecnie witamy. Powitanie to ma na celu zapewnienie ludzi o tym, że dalej się nimi interesujemy i nie jesteśmy ogarnięci plagą (…) .

Ludzie polegają również na powierzchownych znajomościach, aby uzyskać pewne korzyści, które pomogą im w rozwiązywaniu ich własnych problemów lub osiąganiu ich własnych celów.

(…) „Nie uwierzysz!” powiedziała. „W czasie lotu powrotnego, pilot uległ pladze. Byliśmy tam wszyscy, podziwialiśmy widoki z okien lub czytaliśmy magazyny oferowane w czasie lotu, a w następnej minucie facet włączył interkom i zaczął opowiadać nam o swoich palcach, które były ponoć prawie równej długości. W kółko i w kółko – nawet nie wyobrażasz sobie ile mil mógł przebyć ten gość mówiąc wyłącznie o swoich dłoniach. Co chwilę można było słyszeć przepychankę w kabinie pilota, gdzie drugi pilot starał się przejąć kontrolę nad interkomem, ale główny pilot kontynuował okrutnie swoje wywody w czasie całej drogi powrotnej.” westchnęła. „Przez trzy i pół godziny, byliśmy jego publicznością mimo woli.” (…) .

Pilot może reprezentować metroseksualny typ mężczyzny, który poświęca zbyt wiele uwagi swojemu wyglądowi. Panowie są zachęcani, aby dbać o siebie przez telewizję oraz media społecznościowe. Niektórzy za bardzo zatracili się w dążeniu do cielesnego ideału, co spowodowało u nich utratę pewnych atrybutów typowych dla prawdziwych mężczyzn. Cechy pilota są nieco wyolbrzymione, co pomaga nam zrozumieć problem, który może pojawić się w naszym prawdziwym życiu, kiedy przekroczymy granice samouwielbienia.

 (…) „Gary uległ pladze.” powiedział. „Musisz tu przyjść, żeby zobaczyć to na własne oczy.”

„Gary? Po czym poznałeś?”

„No chodź!” powiedział.

Wydaje się, że Gary od zawsze cierpiał na ten zmutowany wirus – to jest, Gary nigdy nie zwracał uwagi na nikogo innego w swoim życiu. W przeciwieństwie do ofiar plagi, zawsze był bardzo przebiegły w tym temacie. Niezawodnie potrafił skierować rozmowę na samego siebie, z całą tą swoją subtelnością i zręcznością szachowego mistrza. Zaintrygowana, podążyłam holem za Thomasem. Gary był w swoim boksie biurowym, tak jak i wszyscy inni siedzący wokół jego biurka oraz bacznie mu się przyglądający. „Uwielbiam być zauważany.” mówił Gary. „Kocham to uczucie, kiedy ludzie zwracają na mnie uwagę. Dla tego właśnie żyję. Potrzebuję kogoś, kto będzie mnie słuchał i podziwiał w każdej minucie mojego życia.”  (…) .

Wszyscy narcyzi potrzebują swojej widowni, która ich doceni i będzie ich podziwiać. Łakną oni ludzi, którzy zapewnią ich o ich wysokiej jakości oraz niepowtarzalności. Wydają się nie zauważać, że inni nie są nimi wcale zainteresowani. Bycie docenianymi przez ludzi sprawia, że ich życie staje się wartościowym, żyją tylko i wyłącznie po to, aby słuchać komplementów oraz być naśladowanymi przez innych.

(…) Obrócił się. Wydawał się być szczęśliwym na mój widok. Zawsze taki się wydawał – ofiary plagi potrzebują innych ludzi, do których mogłyby przemawiać. „Kiedy byłem dzieckiem włączaliśmy zraszacze w gorące dni.” powiedział. „Wszystkie dzieciaki z sąsiedztwa przebiegały przez nie. Potem przyjeżdżała furgonetka lodziarza, wszyscy biegliśmy, by dostać swoje lody.” Kontynuował tym samym równym, refleksyjnym tonem. Nigdy nie zauważał, że moja uwaga się rozpraszała, że spoglądałam przez okno tak często, jak spoglądałam na niego. 

Kiedy miał się dobrze, nigdy nie mówił tak wiele. Zawsze myślał zanim cokolwiek powiedział, ważył uważnie każde słowo. Nigdy nie spotkałam wcześniej nikogo, kto tak jasno wyrażałby to, co myśli. Sześć miesięcy temu, bez zbędnych słów, zapytał mnie, co myślałam o wspólnym zamieszkaniu. Niestety, zamiast tego, został zainfekowany. A ja byłam tutaj, próbując odnaleźć mężczyznę, którego kochałam wewnątrz tego gadatliwego nieznajomego. Westchnęłam i sprawdziłam zegarek. Staram się spędzać z nim przynajmniej godzinę. 

W końcu długa godzina dobiegła końca, wstałam, żeby wyjść. Wydawał się być zmartwiony faktem, iż go opuszczam, ale nie zakończył swojej fali wspomnień. Wiedziałam z poprzednich tygodni, że nie był zdolny, by poprosić mnie, abym została. Tak naprawdę nie byłam dla niego osobą, ale widownią (…) .

W tej historii można zauważyć motyw zaczerpnięty z mitu o Narcyzie. Mark, który jest chłopakiem pani Nuns spogląda na swoje odbicie w oknie, aby móc się podziwiać. Jest to jeden z charakterystycznych symptomów towarzyszących ludziom dotkniętym narcyzmem. Narcyzi obawiają się negatywnych opinii na swój temat, z tego powodu unikają znaczących związków z innymi ludźmi, które mogłyby doprowadzić do jakiegokolwiek krytycyzmu skierowanego pod ich adresem. Tworzą oni iluzję głębokich więzi, która pomaga im utrzymywać ich dobre imię, nie bacząc na to, jak inni ich postrzegają lub jak naprawdę się do nich odnoszą.

(…) Nie mówiąc nic popędziłam korytarzem. Mark odwrócił się od okna. „Proszę!” powiedziałam, podając mu tabletkę, zanim zdążył cokolwiek powiedzieć. „Połknij to.”

Popatrzył w szklankę, studiując coś – swoje własne odbicie? – tego, którego nie mogłam dostrzec. „Połknij tabletkę.” powtórzyłam ponownie i tym razem posłuchał.

„Zawsze obawiałem się powrotu do szkoły po letnich wakacjach.” powiedział. „Nienawidziłem zakładania butów, po tym jak biegałem boso przez całe lato. Zawsze wydawało mi się, że nie pasują na moje stopy … .”

Jak długo to zajmie? Czy w ogóle zadziała? Siedemdziesiąt dziewięć sukcesów – czy Mark będzie pierwszą porażką?

Mark kontynuował swoją przemowę. Słuchałam opowieści na temat jego przyjaciół w szkole, o tych których lubił i o tych, których nienawidził, jego pierwszym zauroczeniu oraz nauczycielach.

„Nigdy nie lubiłem przyzwyczajać się do nowych nauczycieli.” powiedział Mark. „Niektórzy z nich byli mili, ale niektórzy naprawdę okropni, jak na przykład pani Plauscher.  Ja – ja – ty.” Spoglądając na mnie, odnalazł moje oczy. „Och, to ty!” powiedział. „Gdzie się podziewałaś?”.

Cała historia kończy się happy endem. Mark zostaje uleczony z narcystycznej choroby. Wygląda jak osoba, która dopiero co się przebudziła i nie zauważyła żadnych zmian, które zaszły w czasie jej głębokiego snu. Ten typ zachowania jest również charakterystyczny dla narcystycznych osób, które zdają się nie dostrzegać problemu, do momentu poważnego przełomu zachodzącego w ich życiu.

Fenomen narcyzmu jest dosyć powszechny we współczesnym społeczeństwie, dlatego też powinniśmy zwracać większą uwagę na to zjawisko oraz próbować rozwiązać ten problem zanim będzie za późno. Powinniśmy zrezygnować z brania udziału w tak popularnym i powszechnym wyścigu szczurów oraz skupić się bardziej na naszej rodzinie i przyjaciołach. Będzie to miało pozytywny wpływ na nasze prywatne życie oraz na nasze relacje z innymi ludźmi.”

To wypracowanie zostało napisane przeszło 10 lat temu, ale traktuje o kwestiach, które są wciąż bardzo aktualne. Pamiętajcie bycie sobą jest bardzo ważne, ale nie jesteście pępkiem świata … powinniście być wrażliwi na potrzeby oraz problemy innych, tak aby oni również interesowali się rzeczami, które są dla was naprawdę ważne.

A wy? Czy zostaliście dotknięci plagą narcyzmu? Jeżeli tak … to najwyższy czas, aby to zmienić! Mam nadzieję, że nie zanudziłam was moim wypracowaniem … zdaje się, że opłaca się posprzątać swój pokój od czasu do czasu.

 

Do usłyszenia!

Wasza,

Passion Piece

 

Bibliografia

Lisa Goldstein, The Narcissus Plague. Available in World Wide Web: http://www.infinityplus.co.uk/stories/narc.htm  /Polskie tłumaczenie fragmentów opowiadania Natalia Gerlich, Passion Piece

Zygmunt Freud, Wstęp do psychoanalizy. Warszawa: PWN, 1984. ISBN 83-01-03863-2. s.401-418 [Teoria libido i narcyzm]

Photo by Laurenz Kleinheider on Unsplash  , Photo by Ali Marel on Unsplash  Photo by Kris Atomic on Unsplash,  Photo by John Schnobrich on Unsplash Photo by Tanja Heffner on Unsplash ,